We belden elkaar op Lidi’s verjaardag, 19 december 2023. Ze voelde zich niet helemaal goed, verkouden misschien. Conclusie: we maken een afspraak in het nieuwe jaar rond mijn verjaardag, begin februari. Maar juist op die dag werd Lidi gecremeerd op Zorgvlied in Amsterdam. Mijn springerige SvdJ-vriendin is er onverwacht niet meer.
Lidi, Monopoly, 1971
Als we het de laatste jaren over ‘school’ hadden, vertelde ze dat dochter Willemijn van haar ‘kleine zusje’ Marloes helemaal in haar voetsporen zou treden. Later was het zover, Willemijn was geslaagd op ‘onze School’ en ze ging als freelancer aan de slag. Het was alsof Lidi in haar nichtje dat talent zag wat zij ook had, maar waaraan zij een heel andere draai had gegeven. Lidi kon veel: schrijven, tekenen, initiatief nemen, heel veel mensen aan zich binden. Ze zocht de vrijheid, wars van structuren, hiërarchie en ‘wat hoort’.
Giechelend duo
Op school troffen we elkaar (Koerts en Kleijn, de letters H tot en met L zaten in klas 1B) direct op de achterste rij; een giechelend duo dat roddelend briefjes uitwisselde tijdens de les. Jonger dan degenen die zich thuis voelden op de eerste rij, zij leefden in de volle aandacht van de docenten. Ze kwam uit Nijmegen, had twee iets jongere broers (een tweeling) en een ‘klein zusje’, toen zes jaar oud. Wij waren 18.
Marloes en haar drie kinderen vormden later een spil in het leven van Lidi. Tijdens haar uitvaart zagen we op foto’s hoe zij met dit drietal omging: altijd beschikbaar. Zelf geen kinderen, leefde en ademde ze met Liselotte, Willemijn en Jan. Op ons verzoek schrijft de jonge freelancer Willemijn Roodbol hierbij ook een ‘monumentje’ voor haar .
“Ik ben uitgedropt”
Lidi’s leven verliep heel wat turbulenter en meer aktivisties dan dat van de meesten van ons jaar. Lees haar eigen beschrijving op deze site: “Mijn enige, wat naïeve ambitie was om de wereld te veranderen, maar dat kon blijkbaar niet via de journalistiek, zoals ik had gedacht, want de journalistiek bleek te dienstbaar. Het lukte alleen als ik me buiten de maatschappij plaatste”. Ze werkte kort bij uitgeverij Van Gennep, wat haar niet beviel. “….ik ben uitgedropt en heb me als ongebonden autonoom in het actieleven gestort, en dan vooral het radicaal anarchistisch feminisme”.
In een lange brief die ik sinds januari 1970 bewaarde (gele envelop: “Aan mej. Agnes Koerts’) vertelt ze vol humor en verbazing over de redactiesfeer in haar eerste baan na ‘school’: korte tijd op de redactie van weekblad Margriet. Ze woonde bij een hospita en alles leek braaf te gaan verlopen. Het tegendeel: Lidi wilde de wereld veranderen.
Dolle Mina, Saarein, Xantippe
Dolle Mina binnenlaten op de gezapige Margriet-redactie was een van haar eerste acties. Amsterdam bood haar de ideale bedding voor verdere exploratie: de radicale vrouwenbeweging bleek haar thuis. In een pand aan de Egelantiersstraat 113 was Lidi het middelpunt. Ze stond aan de wieg van Vrouwencafé Saarein. Een succes als geliefd barvrouw. Werkte in het Vrouwenhuis en bij vrouwenboekhandel Xantippe. Er gistte veel in haar wereld. Waar wij ‘van school’ geen zicht op hadden, braaf werkend in de bovenwereld van media en instituties, van overleg en compromissen.
Een paar jaar geleden startte ze – alweer met vriendinnen- de site www.vrouwennuvoorlater.nl. Een open podium (‘digitaal museum’) voor vrouwen met verhalen, geschriften, tekeningen die de vrouwenstrijd vanaf de jaren 60 gedocumenteerd willen achterlaten. Daar treffen we veel van die geschiedenis, onconventioneel en toch geordend. Een flamboyante tijd, een activistische (sub)cultuur met vrouwen-contacten tot Berlijn en Londen. Muziek, tekenen, drinken, blowen, en ongegeneerd neerkalken wat je vond.
Al 50 jaar wisten ze van het vrouwenhart
Opbouwend ook– zie het succes van vrouwencafé Saarein. Overtuigd dat er veel aksie nodig is om vrouwen in het volle licht te krijgen: niet als zwak aftreksel van de man, in zijn schaduw. Een voorbeeld. Dat het vrouwenhart een andere medische aanpak behoeft dan altijd werd gedacht, is pas een paar jaar geleden doorgedrongen in de grote wereld. Dat wisten Lidi en haar activistische vriendinnen 50 jaar geleden al.
Marlies Hamelynck
Veel zagen wij elkaar niet in al deze jaren. Haar en mijn wereld waren te verschillend, maar telefoongesprekken en jaarlijkse ontmoetingen bleven over en weer uitgelaten en vrolijk. We gingen een paar jaar geleden samen naar De La Mar, op loopafstand van haar huis in de Jordaan: Onze klasgenote Marlies Hamelynck speelde een van de hoofdrollen in Coupure, over de Watersnoodramp. Lidi kon de rust op haar stoel op een gegeven moment niet meer vinden: “Ik moet naar buiten“, fluisterde ze. We vlogen aan het eind van de voorstelling de straat op. Naar café Reijnders op het Leidseplein. “Roken!” riep ze blij. Marlies wist dat we haar zouden opwachten na de voorstelling, keek naar ons uit. Maar de vogels waren gevlogen.
Roken deed ze haar hele leven, tot het laatst. COPD kwelde haar in 2023. In de laatste week van januari werd ze erg ziek. Dokters had ze altijd geweerd, maar nu kon ze niet meer. Marloes moest haar naar het ziekenhuis brengen, vriendinnen stroomden toe. Daar werd uitgezaaide kanker geconstateerd en ze overleed binnen een week, op 31 januari.
Agnes Koerts.
Lidi’s nichtje Willemijn Roodbol:
“Ik hoop dat ik haar talent mag laten voortleven”
Als ik naar mijn tante keek, zag ik veel eigenschappen van mezelf in haar, met name nieuwsgierig en brutaal. Maar ze kon ook heel anders zijn. Want wat was ze altijd tevreden in haar kleine, volle, flatje op de Eerste Passeerdersdwarsstraat. Sinds ik vorig jaar terug in Amsterdam ben gaan wonen, kwam ik vaak even langs voor een koffie en een kletsje. Voor ons was Lidi in haar flatje altijd de stabiele haven. Ze was altijd thuis en vond het altijd heel leuk als we even langskwamen.
Betrokken bij de wereld
Ook stuurde ik haar mijn artikelen door via Whatsapp als er iets was gepubliceerd en ik weet zeker dat ze alles heeft gelezen. De allerlaatste zondag dat ze thuis woonde was ik bij haar om schoon te maken en zelfs toen hebben we nog een discussie kunnen voeren over Israël-Gaza. Ze bleef betrokken bij de wereld tot haar laatste dag.
Op woensdagmiddag na school gingen ik, mijn broertje of zus altijd naar Lidi. Nooit samen, altijd maar één kind. Lidi liet ons bijzonder en speciaal voelen en had altijd de volle aandacht. Ook mochten we meer snoepen dan thuis en kregen we vaker cadeautjes, een echte suikertante dus. Die aandacht is altijd gebleven. Hoe blij was ze als je een kaartje stuurde vanuit vakantie, een foto van een poes of haar gewoon even belde.
Het grote gat dat ze achterlaat is nooit meer te vullen, maar ik hoop dat ik haar talent mag laten voortleven en dat ze trots op ons is, waar ze dan ook is.
Schitterende ode aan deze onvergetelijke coryfee van de Tweede Feministische Golf!